Vahiy ve Güç: İlahi Mesajın Siyaset Bilimi Açısından Anlamı
Toplumların tarihi, yalnızca ekonomik ya da askeri güç mücadelelerinin değil, aynı zamanda anlam ve otorite arayışlarının da tarihidir. Bir siyaset bilimci olarak, vahiy kavramına yalnızca dini bir olgu olarak değil, aynı zamanda bir meşruiyet kaynağı ve toplumsal düzen kurucu bir araç olarak bakmak gerekir. Çünkü her toplumsal sistem, kendi “kutsal metnini” üretir; her iktidar, kendi “vahyini” yayar.
Peki, vahiy ne demektir ve vahyin gönderiliş amacı nedir? Bu sorular, sadece teolojik bir merakın değil, siyasal bir bilincin de merkezindedir. Çünkü vahiy, insanla Tanrı arasındaki iletişimin ötesinde, insanla insan arasındaki iktidar ilişkilerini yeniden tanımlar.
Vahiy: İlahi Mesaj mı, Siyasal Bir Dönüşüm Aracı mı?
Vahiy, kelime anlamı olarak “gizlice bildirme, ilahi mesajı iletme” demektir. Ancak sosyo-politik düzlemde, bu bildirişin çok daha derin bir işlevi vardır. Vahiy, otoritenin kaynağını dünyevi güçlerden alıp ilahi düzene taşır; bu yönüyle, iktidarın sekülerleşmesini engelleyen bir mekanizma değil, onu dönüştüren bir ilkedir.
Bir toplum düşünün: Adaletin kim tarafından belirleneceği tartışmalıdır. Vahiy burada devreye girer ve adaletin kaynağını “beşerî çıkarlar” yerine “ilahi irade”ye bağlar. Böylece vahiy, yalnızca bir inanç sistemi değil, aynı zamanda bir siyasal sözleşme haline gelir.
Vahyin Gönderiliş Amacı: Otoritenin Meşruiyeti ve Toplumsal Denge
Vahyin gönderiliş amacı, salt dini bir rehberlik değil, aynı zamanda toplumsal düzenin tesisidir. Tarih boyunca vahiyler, güçlülerin tahakkümünü sınırlayan, zayıfın hakkını koruyan, toplumsal eşitlik arayışına yön veren ilkeler taşımıştır.
İslam’da vahyin merkezinde yer alan “adalet” ve “emanet” kavramları, devletin ve yöneticinin sorumluluğunu ilahi bir temele dayandırır. Bu durum, modern siyaset biliminin “meşruiyet” kavramıyla doğrudan ilişkilidir. Vahiy, yönetimin meşruiyetini halkın rızasından değil, ahlaki ilkelerden türetir.
Ancak şu soru kaçınılmazdır: Vahiy, her dönemde aynı şekilde mi anlaşılmıştır?
Hayır. Tarih boyunca her iktidar, vahyi kendi ideolojik çıkarına göre yorumlamıştır. Bu da bize gösterir ki, vahiy bir kez indiğinde değil, her çağda yeniden “yorumlandığında” siyasaldır.
İdeoloji ve Kurumlar: Vahyin Kurumsallaşması
Her vahiy, bir noktada kurumsallaşır. Peygamberin sözleri yasa olur, toplumsal davranışlar “şeriat” veya “ahlak” normlarına dönüşür. Bu durum, vahyin kurumsal hafızaya dönüşmesidir.
Siyaset bilimi açısından bu, bir tür otorite aktarımıdır: Tanrısal mesaj, beşerî kurumların yönetimine devredilir. Dini liderlik, yargı kurumları, fetva mekanizmaları bu aktarımın araçlarıdır. Fakat her kurum, zamanla kendi çıkar alanını oluşturur. Bu da “ilahi adaletin” yerini “kurumsal iktidar”a bırakma riskini doğurur.
Burada sormamız gereken soru şudur: Vahyin amacı insanı özgürleştirmek miydi, yoksa düzeni sürdürmek mi?
Bu ikilemin cevabı, her toplumun siyasal yönelimine göre değişir.
Erkek ve Kadın Bakışlarının Kesişiminde: Güç ve Katılım
Siyaset bilimi literatüründe erkek bakışı çoğu zaman stratejik, güç odaklı ve kurumsaldır. Kadın bakışı ise ilişkisel, katılımcı ve diyalog temelli bir yön taşır. Vahiy, bu iki bakışın kesiştiği bir alanda anlam kazanır.
Erkek egemen toplumlarda vahiy, sıklıkla otoriteyi pekiştirici biçimde okunmuştur. Ancak kadın merkezli bir yorum, vahyin asıl amacının eşitlik, adalet ve toplumsal katılım olduğunu vurgular. Hz. Meryem’in, Hz. Hatice’nin ya da Hz. Fatıma’nın hikâyeleri, vahyin yalnızca emir değil, davet olduğuna işaret eder: birlikte düşünmeye, birlikte inşa etmeye çağrı.
Vahiy ve Vatandaşlık: İlahi Mesajın Demokratik Yansımaları
Modern siyaset açısından bakıldığında, vahiy, bir “üst hukuk” fikrinin tarihsel öncüsüdür. Tanrı’nın yasası, kralın ya da halkın yasasından üstün görülür. Bu anlayış, günümüz anayasal sistemlerinde de yankılanır: Her gücün bir sınırı olmalıdır.
Ancak modern vatandaşlık bilinci, bireyin özgürlüğünü ve katılımını öne çıkarır. Dolayısıyla, vahyi sadece dikte eden bir otorite değil, ahlaki bir denetim mekanizması olarak yeniden okumak mümkündür.
Bu noktada şu provokatif soru gündeme gelir: Tanrısal bir düzenin varlığı, insanın politik özgürlüğünü sınırlar mı, yoksa onu sorumluluk bilinciyle güçlendirir mi?
Sonuç: Vahiy, Gücün Değil Bilincin Çağrısıdır
Vahiy, toplumu yönetmek için değil, insanı yönlendirmek için gönderilmiştir. Onun amacı, iktidarı kutsamak değil, gücü sınırlandırmaktır. Bu yönüyle vahiy, her çağın siyasal düzenine meydan okuyan bir bilinçtir.
Vahyin çağrısı hâlâ geçerlidir: Gücün değil, adaletin yanında mısın? Yasayı korumakla yetinip susacak mısın, yoksa vahyin ahlaki özünü yeniden yorumlayacak mısın?
Bu soruların cevabı, yalnızca inançta değil; her vatandaşın siyasal bilincinde saklıdır.